زانكۆی سلێمانی بە توێژینەوە زانستییەكانی كەرتی كشتوكاڵ پێشدەخات

بۆ زیاتر بەرەو پێشبردنی كەرتی كشتوكاڵ لە هەرێمی كوردستان دا ، بە چاودێری پڕفیسۆری یاریدەدەر دكتۆر ڕەزا حەسەن سەرۆكی زانكۆی سلێمانی ، فاكەڵتی زانستەكشتوكاڵییەكانی زانكۆی سلێمانی و وەزارەتی كشتوكاڵ و سەرچاوەكانی ئاوی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ كۆمپانیای كۆسار بۆ كشتوكاڵ و پڕۆژەی پەلەوەری لێكتێگەیشتنامەیەكی هاوبەشیان ئيمزاكرد.

سەرلەبەیانی ئەمڕۆ2017/6/18 پڕفیسۆری یاریدەدەر دكتۆر ڕەزا حەسەن سەرۆكی زانكۆی سلێمانی بە ئامادەبوونی دكتۆر كارزان تۆفیق ڕاگری کۆلێجی زانستەكشتوكاڵییەكان پێشوازی لە دكتۆر موحسین محەمەد ئەمین بەڕێوبەری كۆمپانیای كۆسار بۆ كشتوكاڵ و پڕۆژەی پەلەوەری سنوردار لە هەولێر و دكتۆر ئەنوەر ئەحمەد ئیبراهیم لە بەرێوەبەرایەتی گشتی وەزارەتی كشتوكاڵ و سەرچاوەكانی ئاوی حكومەتی هەرێمی كوردستان كرد.

لەو دیدارەدا سەرۆكی زانكۆی سلێمانی پاش بەخێرهاتنی وەفدەكە باسی لە گرنگی پرۆژەی لەو شێوەیە كرد و بە تایبەتی پەیوەندی و هەمەهانگی نێوان دامەزراوە زانستی و ئەكادیمییەكان و كەرتی تایبەت ، وە پشتگیری و هاوكاری زانكۆكان بۆ كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەت لە رێگەی توژێژینەوە زانستییەكانەوە بۆ دۆزینەوە و چارەسەركردنی ئەو كێشە و گرفتانەی ڕووبەڕووی كەرتە جیاجیاكانی هەرێمی كوردستان دەبن. دكتۆر ڕەزا حەسەن ئامادەیی زانكۆی سلێمانیشی دەربڕی بۆ زیاتر هاوكاریكردنی كەرتی تایبەت بە توژێینەوە زانستییەكان و تەرخانكردنی پسپۆری تایبەت لە خوێندنی باڵا دا، لە هەمان كاتدا سوپاسی وەزارەتی كشتوكاڵ و کۆلێجی زانستە كشتوكاڵییەكانی زانكۆی سلێمانیشی كرد بۆ ئیمزاكردنی ئەم جۆرە لێكتێگەیشتننامانە كە دەبێتە هۆی گەشەپێدان و بەرەو پێشبردنی كەرتی كشتوكاڵ لە هەرێمی كوردستان دا.

لە بەشێكی تری ووتەكەی دا سەرۆكی زانكۆی سلێمانی ئاماژەی بە بایەخی ئەم پرۆژە هاوبەشەی نێوان زانكۆی سلێمانی و كۆمپانیای ناوبراو كرد كە زانكۆی سلێمانی لە رێگەی توێژینەوەكانی لە بواری زانستەكشتوكاڵیەكان دا هاوكاری كۆمپانیاكە دەكات بۆ بەرهەمهێنانی زیاتر لە بواری كشتوكاڵی و ئاژەڵداری، هیواشی خواست كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەت زیاتر سوود لە توێژینەوە زانستییەكان و پڕاكتیزاكردنیان لە بوارە جیاوازەكاندا وەربگرن و داواشی لێكردن كە بەردەوام بن لەجێ‌ بەجێ‌ كردنی پڕۆژەی لەم شێوەیە.

لە بەرامبەردا دكتۆر موحسین محەمەد ئەمین بەڕێوبەری كۆمپانیای كۆسار بۆ كشتوكاڵ و پڕۆژەی پەلەوەری پشتگیری و سوپاسی سەرۆكی زانكۆی سلێمانی كرد  بۆ  هاوكاری و هەماهەنگیكردنیان لەگەڵ كەرتی تایبەت ووتی: بوونی وەزارەتی كشتوكاڵ لە پرۆژەكەدا گرنگییەكی تایبەتی هەیە بەمەبەستی زیاتر هاوكاریكردن و گەشەپێدان بەركەرتی كشتوكاڵ، هەر لە كۆبونەوەكەدا دكتۆر ئەنوەر ئیبراهیم لە وەزارەتی كشتوكاڵ لە حكومەتی هەرێمی كوردستان پشتگیری تەواوی بۆ پڕۆژەكە دەربڕی و هیوای خواست كە بتوانرێت خزمەتێكی باش بە بوارەكە بگەیەنرێت.

دوابەدوای كۆبونەوەكە و لە ژێر چاودێری پرۆفیسوری یاریدەدەر دكتۆر ڕەزا حەسەن  لێكتێگەیشتننامەی هاوبەش لە نێوان کۆلێجی زانستەكشتوكاڵییەكانی زانكۆی سلێمانی لەرێگەی دكتۆر كارزان تۆفیق ڕاگری کۆلێجی زانستەكشتوكاڵییەكان و كۆمپانیای كۆسار بۆ كشتوكاڵ و پڕۆژەی پەلەوەری و وەزارەتی كشتوكاڵ و سەرچاوەكانی ئاو واژووكرا كە ئامانج لێی بۆ زیاتر هاندان و گەشەپێدانە بە توێژینەوەی زانستی  و سود وەرگرتن لێی، و لەهەمانكاتدا هاندانێكیشە بۆ كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەت كە لە بواری كشتوكاڵیدا كاردەكەن.

  

  

جۆرەکانی گۆڤاری باوەڕپێکراو و باوەرپێنەکراو وە چۆنێتی ووردبینیکردنیان

ڕۆژی چوار شەممە بەرواری ١٧/ ٥/ ٢٠١٧ ، سیمینارێك پێشکەش کرا بە ناونیشانی (جۆرەکانی گۆڤاری باوەڕپێکراو و باوەرپێنەکراو وە چۆنێتی ووردبینیکردنیان)،  لە لایەن بەڕێز پڕۆفیسۆر ( د. نورۆز عبدالرزاق طاهر) مامۆستا لە بەشی باخداری / کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکان ، کە تیادا زۆربەی مامۆستایانی کۆلێج ئامادەی بوون،  پێشکەش کار لە سیمینارەکەیدا بە شێوەیەکی زانستی و ورد تیشکی خستە سەر بابەتەکان و چۆنیەتی جیاکردنەوەی گۆڤاری ساختە (Fake)  لە گۆڤارە باوەڕپیکراوەکان بە پێی ستاندەرە جیهانیەکان،  وە لەکۆتایی سیمینارەكەدا چەندین پرسیار و گفتوگۆیەكی زۆر کرا لە سەر بابەتەکە.   

 

 

 

شاندێکێ کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکان سەردانی "زانکۆی کوردستان" یان کرد لە شاری سنە لە ووڵاتی ئێران

بە مەبەستی بەگەر خستن و کاراکردنی ئەو ڕێکەوتن نامەیەی کە لە نێوان هەردوو زانکۆی سلێمانی و زانکۆی کوردستان دا هەیە شاندێکی کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکان سەردانی زانکۆی کوردستانیان کرد  و چەندین تەوەر باسی لێوەکرا کە دەتوانرێت ببێتە بنەمایەکی باش بۆ پەیوەندیەکی زانستی و ئەکادیمی نێوان هەردوو کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکانی زانکۆی سلێمانی و فاکەڵتی کشتوکاڵی زانکۆی کوردستان لە شاری سنە.

بەشە جیاوازەکانی فاکەڵتیەکە خۆیان و توانا زانستیەکانیان ناساند بە شاندەکە و سەرۆکی شاندی کۆلێجی زانستە كستوکاڵیەکانیش پرۆفیسۆری یاریدەدەر بەڕێز ( د. کارزان تۆفیق محمود ) سیمینارێکی پێشکەش کرد کە تێیدا کۆلێج و بەشە جیاوازەکانی بە فاکەڵتی کشتوکاڵی زانکۆی کوردستان ناساند.

پاشان شاندی کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکان سەردانی بەشە جیاوازەکان و تاقیگەکانیان و کێڵگەکانی فێرکاری و خانوە پلاستیکیەکانی فاکەڵتی کشتوکاڵی زانکۆی کوردستانیان کرد و لە نزیکەوە ئاشنا بوون بە توانا زانستیەکانی فاکەڵتی ناوبراو. 

لە درێژەی سەردانەکەیاندا شاندەکە سەردانی تاقیگەی ناوەندی زانکۆی کوردستانیان کرد کە تاقیگەیەکی پێشکەوتووە لە ڕوی زانستی و تەکنیکیەوە کە دەکرێت سودی لێ وەربگیرێت بۆ کاری زانستی هاوبەش.

شایەنی باسە شاندەکەی کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکانی زانکۆی سلێمانی پێکهاتبوو لە بەڕێزان:

١- پ.ی  د.کارزان تۆفیق محمود        سەرۆکی شاند

٢- پ. ی  د.عمر علی فتاح                    ئەندام

٣- د. صدیق عزیز صدیق                     ئەندام

٤- د. خالد طیب                                   ئەندام

٥- د. نریمان أحمد                                ئەندام 

 

 

 

  

 

وەك نەریتێکی ساڵانە کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکان لە ڕۆژی شەممە بەرواری ٦/ ٥ / ٢٠١٧، فیستیڤاڵی کشتوکاڵی ساڵانەی خۆی ئەنجامدا بە بەشداری بەشە زانستیەکانی کۆلێجمان کە چەندین چالاکی زانستی خوێندکارانی تێدا نمایش کرا بوو.

شایەنی باسە ئەم چالاکیە لە ژێر چاودێری بەڕێز ڕاگری کۆلێج ( پ.ی. د. کارزان توفیق محمود) بەرێوە چوو بە ئامادەبوونی بەڕێزان وەزیری كستوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو و  سەرۆکی زانکۆی سلێمانی و چەندین کەسایەتی و میوانی بەڕێزی تر.

سەرەتای فیستیڤاڵەکەش بە دەقیقەیەك وەستان بۆ گیانی پاکی شەهیدان دەستی پێکرد و پاشان ووتەی بەڕێز ڕاگری کۆلێج کە تێیدا ئاماژەی کرد بە گرنگی  سود وەرگرتن لە توانا زانستیەکانی کۆلێجمان بۆ گەشە پێدانی کەرتی کشتوکاڵ تا ببێتە سەرچاوەیەکی گرنگی داهات و ئابووری هەرێمی کوردستان.

بەڕێز سەرۆکی زانکۆش وتەیەكی پێشکەش کرد و تیادا دەستخۆشی لە مامۆستایان و خوێندکارانی کۆلێج کرد بۆ ڕێکخستنی ئەم فێستیڤاڵە کە ساڵانە بەڕێوە دەچێت.

پاشان بەڕێز وەزیری کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو ووتەیەکی پێشکەش کرد کە جەختی لە سەر هەم ئاهەنگی وەزارەت و دەزگا ئەکادیمیەکان کردەوە بۆ زیاتر گە شەدان بە کەرتی کشتوکاڵ.

پاشان کردنەوەی پێشەنگای بەشەکان دەستی پێکرد کە خوێندکاران و مامۆستایانی بەشە جیاوازەکان ئامادەیان کردبوو. 

 

 

 

 

 

ئاگاداری

ڕێکخراوی UNDP پڕۆژەیەکی ژینگەیی بۆ کەمکردنەوەی ئاستی CO₂  بۆ خوێندکاران ڕادەگەیەنێت. ئاگاداری سەرجەم خوێندکاران دەکەین کە ڕۆژی چوار شەممە بەرواری ٢٦ /٤ /٢٠١٧  کاتژمێر ٢ ی دوا نیوەڕۆ لە هۆڵی کۆماری کوردستان لە کۆلیژی زانستە مرۆڤایەتیەکان ڕێکخراوی UNDP  ئامادە دەبن بە مەبەستی چۆنییەتی ئامادەکردنی پڕۆپۆزەڵی پڕۆژەکان.

هەر خوێندکارێك لە تەواوی زانکۆ خوازیارە دەتوانێت ئامادە بێت، ئەو پرۆژانەی کە ڕێکخراوەکە پەسەندی دەکات دواتر خەڵات دەکرێت

بۆ زانیاری زیاتر دەتوانن پەیوەندی بکەن بە :

مامۆستا ژینۆ خالد لە بەشی زانستی خاك و ئاو

مامۆستا سمیە رحیم لەبەشی ARD

بەناوی خوای گەورە و میھرەبان

بەناوی خۆم و سەرجەم مامۆستاو فەرمانبەران و خوێندکارانی کۆلێجی زانسته‌ کشتوکالیەکانەوە پرسەو سەرەخۆشی خۆمان ئاراسته‌ی کەس و کارو بنەماڵەی شەھیدی ڕێگەی لە پێناو خوێندکاران کاکە کاردۆ کارمەندی بەرگری شارستانی دەکەین و لە خوای گەورە داواکارین بە بەھەشتی بەرینی شاد بکات. 

پێویستە ھەمووان لە ئاست بوێری و ئازایەتی ئەودا سەر دانەوێنین و ھەمیشە لەیادمان بێت و زانکۆی سلێمانیش ڕۆژی ماتەمینی ڕاگەیەنێت. ھەروەھا ھیوای زوو چاک بوونەوەش بۆ سەرجەم برینداران دەخوازین و ھیوادارین کارەساتی لەوشێوەیە ھەرگیز ڕوونەداتەوە.  

In Feb. 2017, a paper article has been published in BMC Genomics Journal by Dr. Nariman Salih Ahmad, academic staff at the College of Agricultural Sciences, Crop Science Department. The work has been done in collaboration with an International Scientific Group. The Journal has been listed in Thomson Reuter Master list with an impact factor of 3.867.  

The investigation is about constructing two intraspecific linkage maps consisting of DArTseq markers in two Bambara groundnut (2n = 2x = 22) segregating populations, to cover 1,395.2 cM and 1,376.7 cM across 11 linkage groups of each. A total of 96 DArTseq markers were used being polymorphic in both populations and also each marker could be located using the unique sequence tag onto the common bean, adzuki bean and mung bean genomes, allowing the sequenced genomes to be used as an initial 'pseudo' physical map for bambara groundnut. A good correspondence was observed at the macrosynteny level, particularly to the common bean genome. The result demonstrating the possibility of identifying potential candidate genes underlying traits of interest through the conserved syntenic physical location of QTL in the well-annotated genomes of closely related species.

The title of the paper: 

Integrating genetic maps in bambara groundnut [Vigna subterranea (L) Verdc.] and their syntenic relationships among closely related legumes

بەشداری کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکان لە دیداری سلێمانی بۆ گەشە پێدانی کشتوکاڵ

ڕۆژی پێنج شەممە بەرواری ٢ / ٣/ ٢٠١٧ کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکان هاوکار بوو لە بەرێوەبردنی دیداری سلێمانی بۆ گەشەپێدانی کشتوکاڵ ( ئاسایشی خۆراك و ئاو) کە ئەنیستیتۆتی ئەمریکی – کوردی بۆ توێژینەوە و گەشە پێدان و ڕاوێژی ئابوری بە هاوکاری یەکێتی وەبەرهێنانی کوردستان ڕێکی خستبوو.

لەو دیدارەدا مامۆستایانی کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکان بەشداریەکی کارایان کرد و لە پانێڵەکانی تایبەت بە ئاسایشی ئاو و ئاسایشی خۆراك بەشداریان کرد.

 لە پانێڵی تایبەت بە ئاسایشی خۆراك پڕۆفیسۆری یاریدەدەر بەڕێز د. کارزان تۆفیق محمود ڕاگری کۆلێجی زانستە کشتوکاڵیەکان بەشدار بوو وە تیشکی خستە سەر بنەما زانستیەکانی ئاسایشی خۆراك و مەترسیەکانی لە سەر هەرێمی کوردستان، وە پاشان گفتوگۆیەکی تێرو تەسەل کرا سەبارەت بەم بابەتە.

لە پانێڵی تایبەت بە ئاسایشی ئاو هەردوو بەڕێزان پ.ی. د. خالد طیب و د. ڕێژین هارون بەشداربون و بە شێوەیەکی زانستی باسیان لە ئاسایشی ئاو لە هەرێمی کوردستان دا کرد.

شایەنی باسە لەم دیدارەدا بە ڕێز وەزیری کشتوکاڵ وسەرچاوەکانی ئاو لە هەردوو پانێڵەکەدا بەشدار بوو.